De provincie Zeeland en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) hebben op 22 oktober 2018 ITEM gevraagd een inventarisatie te maken van knelpunten die belemmerend werken voor North Sea Port in het grensoverschrijdende havengebied van Gent en Zeeland. Het betreft knelpunten die veroorzaakt worden door verschillen in wet- en regelgeving tussen de landen. De aanleiding voor de inventarisatie is de fusie van de havens van Gent en Zeeland Seaports tot North Sea Port op 1 januari 2018. Deze fusie is geïnitieerd om de internationale positie van de haven te versterken en concurrentiekracht te vergroten.
De fusie van de havenbedrijven in de twee landen was een uitdaging, maar nu die eenmaal is geformaliseerd willen de betrokken overheden dat wettelijke verschillen tussen België/ Vlaanderen enerzijds en Nederland anderzijds zo min mogelijk een hindernis mogen zijn voor het functioneren van het havenbedrijf en de werkgevers en werknemers in het havengebied. Hoewel het onderzoeksgebied zich beperkt tot North Sea Port en de Kanaalzone zullen veel van de geconstateerde knelpunten gelden voor het gehele grensgebied Zuid-Nederland Vlaanderen.
Organisaties in Zeeland pleiten ervoor om voor het havengebied een experimentenzone of proeftuin te creëren, uit de aanname dat wettelijke verschillen de ontwikkeling van het grensoverschrijdende gebied in de weg zitten1. Om die reden hebben de provincie Zeeland en het ministerie van BZK aan ITEM gevraagd om de wettelijke verschillen die belemmerend (kunnen) werken in dit gebied inzichtelijk te maken. Deze lijst zal als basis dienen voor een academische studie die Nederland en Vlaanderen gezamenlijk zullen opzetten met als doel na te gaan of er een mechanisme kan worden ontwikkeld voor het grensgebied dat de geïnventariseerde belemmeringen voor het grensoverschrijdende havengebied kan oplossen.2
Nadrukkelijk wordt gesteld dat deze lijst geen statisch document zou moeten zijn. Naar verwachting zullen uit de samenwerking in het havengebied en van het gefuseerde grensoverschrijdende havenbedrijf altijd (wettelijke) verschillen opkomen die belemmerend kunnen werken. Die zullen dan door betrokken overheden aan deze lijst moeten worden toegevoegd.
De lijst, zoals opgenomen in dit document, geeft een indicatief overzicht van de knelpunten die voortvloeien uit de grensoverschrijdende havenfusie van de havens van Gent en Zeeland in North Sea Port. Deze lijst is het resultaat van een drietal workshops van ITEM en medewerkers van de North Sea Port waar reeds bekende knelpunten werden verzameld. Na de workshops heeft ITEM de wettelijke details van de knelpunten verder uitgezocht en de verzamelde inzichten met hulp van externe bronnen geverifieerd. Tijdens verschillende telefonische gesprekken met havenmedewerkers werden verschillende vragen en knelpunten besproken die tijdens de workshops nog niet (duidelijk) aan bod waren gekomen.
Het overzicht geeft de knelpunten zoals geconstateerd door het havenbedrijf als volgt weer:
- Bureaucratie grensoverschrijdend werken in één bedrijf (discoördinatie/administratief lastendruk)
- Human Resource Management (knelpunten grensarbeid)
- Erkenning beroepskwalificatie en bevoegdheden (havenkapitein/havenmeester)
- Infrastructuur ontwikkeling (spoor/openbaar vervoer)
- Infrastructuur ontwikkeling (CO2 transport/buizen)
- Milieu – transport afvalstoffen (grond en sediment)
- Milieu – transport afvalstoffen (scheepsafvalstoffen)
- Milieu – externe veiligheid (bunkeren LNG)
Download de volledige Inventarisatie grensoverschrijdende knelpunten North Sea Port hier.
1 Zie: https://www.pzc.nl/zeeuws-nieuws/zeeuwse-bedrijfsleven-wil-bijzondere-status-voor-grensregio~acb97049/
2 Tijdens de Vlaamse Nederlandse regeringstop van 5 november 2018 hebben de Vlaamse Minister-president en de Nederlandse staatssecretaris van BZK afgesproken dat deze inventarisatielijst input gaat zijn voor een gezamenlijk studie uit te voeren onderzoek door kennisinstellingen uit beide landen. Dit onderzoek moet duidelijkheid verschaffen over welke instrumenten Nederland en Vlaanderen beschikken of zouden moeten ontwikkelen de geïnventariseerde belemmeringen voor het grensoverschrijdende havengebied aan te pakken. Nadrukkelijk is ook afgesproken dat dit onderzoek ook belemmeringen die elders in de Nederlands-Vlaamse grensgebieden opkomen, mee te nemen. Bij nog te ontwikkelen instrumenten wordt de mogelijkheid van experimenteerwetgeving in beide landen niet uitgesloten. Dat sluit aan bij het idee dat dhr. Donner lanceerde in 2016, om daarmee een afgebakend grensoverschrijdend gebied te kunnen bewerkstelligen waar voor een bepaald beleidsterrein de facto één set regels kan gelden. Zie ook de brief van de staatssecretaris van BZK aan de Tweede Kamer d.d. 26 november 2018: TK, 2018–2019, 32 851, nr. 53: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-32851-53.html
