Inleiding
Het Vlaams Gewest, het Waals Gewest en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest hebben zich ertoe verbonden om in april 2016 een afstandsgebaseerd tolsysteem voor vrachtwagens in België in te voeren. Dit betekent dat het niet langer mogelijk is om het Eurovignet te gebruiken op de Belgische wegen.
Volgens een onderzoek van de VID (Verkeers Informatie Dienst) zal de invoering van de nieuwe Belgische tol voor vrachtwagens leiden tot meer vrachtverkeer op de Nederlandse wegen: “Het blijkt dat transportbedrijven het aantal kilometers in België proberen te verminderen om zo tol te besparen. Hierdoor is het merkbaar drukker geworden op de Nederlandse oost-westroutes.’ (VID 2016)
Een andere bron stelt dat de invoering van het nieuwe, duurdere, tolsysteem voor vrachtwagens in België leidt tot een stijging van de prijzen van de getroffen industrieën (in hun voorbeeld: de voedingsindustrie). (Transport & Mobiliteit Leuven 2015)
Tot nu toe is er geen onderzoek gedaan naar de specifieke impact van dit nieuwe tolsysteem op de logistieke en expeditiebedrijven in het gebied van de Duits-Nederlandse regio dicht bij de Belgische grens. Dit is dan ook de focus van dit onderzoeksproject in het kader van de ITEM Grenseffectenrapportage 2016.
Methode
Het doel van het onderzoeksproject was om meer te weten te komen over de praktische gevolgen van de invoering van het Belgische tolsysteem op 1 april 2016 voor logistieke en expeditiebedrijven in het Duits/Nederlandse grensgebied van Noord-Limburg. Hiervoor moesten de bestaande of alternatieve routes van de logistieke bedrijven inzichtelijk worden gemaakt. Ook werd onderzocht hoe hoog de nieuwe kosten zouden zijn in verband met het Belgische tolsysteem en of deze kosten al dan niet zouden worden doorberekend aan hun klanten. Het project onderzocht ook wat er veranderde voor bedrijven die nog steeds het Eurovignet moesten kopen voor reizen door de overige lidstaten. Bovendien werden de meningen van de logistieke en expeditiebedrijven over de korte- en langetermijneffecten van het Belgische tolsysteem in deze studie opgenomen.
De onderzoekers gingen na of de bedrijven problemen hadden met de installatie van de OBU-boxen en/of ze meer tijd nodig hadden om te voldoen aan de eisen van de Belgische toldocumenten enz. Tot slot werd de bedrijven gevraagd of ze iets zouden willen veranderen aan het Belgische tolsysteem en zo ja, wat ze zouden willen veranderen.
Het onderzoek werd als volgt uitgevoerd. Ten eerste werd secundair onderzoek gebruikt om informatie te verzamelen over tolsystemen in het algemeen. Dit werd gedaan om een overzicht te krijgen van hoe bedrijven worden beïnvloed door tolheffingen wanneer ze alternatieve routes nemen door verschillende landen buiten België. Ten tweede werd het nieuwe Belgische tolsysteem onderzocht. Ten slotte werden er interviews gehouden met logistieke en expeditiebedrijven uit het aangewezen gebied. Dit werd gedaan om informatie en meningen uit de eerste hand te krijgen van professionals die rechtstreeks te maken hebben met het nieuwe tolsysteem.
Het resultaat van dit onderzoek geeft informatie over de verandering van routes en kosten en de meningen van logistieke en expeditiebedrijven met vrachtwagens die door België rijden.
Bestaande tolsystemen
Duitsland, Nederland, Luxemburg en België heffen tol voor vrachtwagens op specifieke wegen. Duitsland heeft zijn eigen, op afstand gebaseerde tolsysteem voor binnenlandse en buitenlandse vrachtwagens. Nederland en Luxemburg zijn Eurovignet-landen, net als België voor de invoering van zijn eigen tolsysteem op 1 april 2016. België is afgestapt van het op tijd gebaseerde Eurovignet en is overgestapt op een op afstand gebaseerd tolsysteem zoals dat van Duitsland.
Interviews
Uit de resultaten van de interviews blijkt dat de invoering van het nieuwe Belgische tolsysteem nauwelijks invloed heeft gehad op de routes die vrachtwagens van Nederlandse en Duitse bedrijven in de grensstreek met België nemen. Behalve dat ze Brussel proberen te vermijden vanwege de hoge tol in dit gebied, nemen vrachtwagens van de geïnterviewde bedrijven nog steeds dezelfde routes door België. In artikelen wordt daarentegen gemeld dat er veranderingen in de routes zijn opgetreden, aangezien er meer vrachtverkeer is waargenomen op wegen in de Nederlandse grensstreek dicht bij België. Dit kon echter niet worden bevestigd door de bedrijven die voor dit project zijn geïnterviewd. Bovendien zijn de kosten waarmee de bedrijven worden geconfronteerd als gevolg van het nieuwe tolsysteem enorm gestegen. Een enkele reis door België kost gemiddeld 290% meer dan onder het vorige tolsysteem (alleen tol). Bovendien moeten bedrijven, wanneer ze het Eurovignet kopen voor de overige lidstaten, dezelfde prijs betalen als voorheen, toen België nog inbegrepen was. Voorheen was het Eurovignet voor €8 per dag voldoende voor een reis door Nederland en België. Nu moet de €8 voor het Eurovignet echter betaald worden bovenop de Belgische tol.
Tot slot zijn de geïnterviewden niet erg te spreken over het nieuwe Belgische tolsysteem; ze zien het slechts als een verandering die ze moeten accepteren. Aangezien de kosten voor de bedrijven alleen maar gestegen zijn, hopen de geïnterviewde bedrijven op verbeteringen en beter onderhoud van de Belgische wegen. Als het kon, zouden ze kiezen voor een tolsysteem dat heel Europa omvat.