Blijvende disproportionele gevolgen voor het dagelijkse leven in de grensregio
Met het circuleren van het Coronavirus worden door regeringen ingezet op het inperken van de mobiliteit van personen. Thuisblijven en het beperken van niet-noodzakelijke reizen en bezoeken is een veelvuldig ingezet en succesvol recept tegen de oplaaiende Coronabesmettingen. Daartoe wordt ook het grensverkeer aan banden gelegd. Hierbij wordt reisadvies uitgevaardigd en zijn quarantaineregels ingesteld. Recentelijk is het Nederlands beleid hierin gewijzigd, echter onvoldoende zoals deze blog beschrijft.
Europa: Aanbeveling van de Raad
Op 17 oktober jl. is de Europese Raadsaanbeveling aangenomen over de coördinatie van beperkingen vrij verkeer ten tijde van de COVID-19 pandemie. In deze Aanbeveling hebben de Europese regeringsleiders onder andere afspraken gemaakt over grensoverschrijdende mobiliteit en wanneer EU inwoners door deze mobiliteit door lidstaten in quarantaine mogen worden geplaatst. Dit als gevolg op de lappendeken van nationaal beleid van lidstaten ten aanzien van grensoverschrijdend verkeer, quarantaine en testverplichtingen, effectief leidend tot zware beperkingen op het Europese vrij verkeer.
Bij een bepaalde besmettingsgraad is de quarantainemaatregel voor inkomende reizigers gerechtvaardigd. Echter, voor onder andere grensarbeiders, grensstudenten, transportwerkers en reizigers om dringende medische, gezins- of zakelijke redenen mag niet worden geëist dat zij om die essentiële redenen in quarantaine moeten.[1]
Het ongehinderd mogelijk zijn van deze grensoverschrijdende reizen in Europa raakt immers de kern van de Europese vrijheden. Ondanks dat de Raadsaanbeveling zelf geen juridische waarde heeft, is hiermee de politieke toon gezet.
Nederlands grensbeleid
Ook Nederland vaardigt reisadvies uit voor (regio’s van) de Europese lidstaten, te weten groen, geel, oranje en rood. Dit reisadvies wordt op basis van kwantitatieve en kwalitatieve gegevens vastgesteld. Duitsland en België zijn door Nederland in zijn geheel oranje gekleurd, waardoor al het niet-noodzakelijk reisverkeer ten zeerste wordt afgeraden. Bij terugkomst uit deze oranje gebieden wordt een quarantaine van 10 dagen dringend aanbevolen. Deze quarantaine kan voor een aantal noodzakelijke reisdoelen worden onderbroken, waaronder voor grensoverschrijdend werken, uitzonderlijk familiebezoek en grensoverschrijdend studeren. Het onderbreken van de quarantaine doet echter niet af aan het doorlopen van de quarantaineperiode voor het dagelijkse leven.
In de grensregio zorgen deze regels voor problemen, waaronder dat grensarbeiders of -studenten effectief niet meer uit quarantaine kunnen komen. Grensarbeiders kunnen immers wel de grens over, ook tijdens de quarantaineperiode, maar het blijft steeds weer een nieuwe quarantaineperiode veroorzaken.
Op 11 november jl. heeft minister De Jonge deze ongewenste situatie erkend en gemeld dat een uitzondering op de thuisquarantaine zal gelden voor grensarbeiders en grensstudenten.
Het gaat hier om de definitie van het IND (alsook de situatie andersom):
| U woont in een andere lidstaat van de EU (bijvoorbeeld België of Duitsland) met een geldige verblijfsvergunning voor dat land. U werkt/studeert in Nederland. U keert tenminste eenmaal per week terug naar uw woonplaats in die andere lidstaat van de EU. |
Probleem aan de grens voor de economie en persoonlijke levenssfeer
Daarmee wordt de ‘quarantaineloop’ voor grensarbeiders en -studenten beëindigd, nu deze niet in quarantaine hoeven omwille van de grensarbeid of -studie zelf. Ander noodzakelijk grensverkeer wordt echter nadrukkelijk niet uitgezonderd van de aanbeveling tot thuisquarantaine. Daarmee is de Europese Raadsaanbeveling slechts gedeeltelijk overgenomen. De uitzondering op quarantaine ziet immers alleen op die mensen die gedefinieerd worden als grensarbeider of grensstudent.
Eenieder die niet regelmatig over de grens pendelt voor werk/studie (lees minder dan 1 keer per week) wordt daardoor niet uitgezonderd van de thuisquarantaine en moet dan kijken naar de regels voor onderbreking van de thuisquarantaine voor noodzakelijke reisdoelen, zoals we die al kenden. Daarmee is dus bijvoorbeeld de loodgieter uit een Nederlandse grensgemeente die een opdracht heeft in een Belgische of Duitse grensgemeente niet uitgezonderd van quarantaine bij terugkomst (te incidenteel). Ook iemand die voor een belangrijke lezing over de grens gaat of bijvoorbeeld voor het ondertekenen van een belangrijk document de grens over moet, valt hier niet onder. Het zijn zelfs geen noodzakelijke reisdoelen om eventuele quarantaine te onderbreken. Als grenswerker kwalificeert men zich immers niet. Een ander noodzakelijk reisdoel is een reis ten behoeve van een bijdrage aan het belang van de Nederlandse economie en samenleving. Deze is nu verder gedefinieerd in de Kamerbrief van De Jonge, en wel gelijk getrokken met de definitie voor niet-EU inwoners die naar Nederland willen reizen ondanks het EU inreisverbod. Daarbij worden significante bedragen en strenge voorwaarden genoemd, die niet passen bij een euregionale economie waarin wel eens werkzaamheden over de grens worden gedaan (zoals dus de loodgieter die een klus in een Belgische of Duitse grensgemeente heeft).
Ook bijvoorbeeld de grens overgaan voor dwingende gezinsredenen of zorg wordt niet vrijgesteld van de quarantaine (maar is wel een reden tot onderbreken van quarantaine gelukkig), hoewel de Raadsaanbeveling dit ook opsomt. Co-ouderschap, zorg, familiaire relaties, en andere noodzakelijke sociale en maatschappelijke beweegredenen worden hierbij grensoverschrijdend disproportioneel anders behandeld dan binnenlandse gevallen. Het is duidelijk indachtig de reden om mobiliteit aan banden te leggen, maar hier is geen rekening gehouden met het bredere spectrum van de regionale economie en de maatschappelijke cohesie in de euregio, met al het incidenteel, klein grensverkeer dat hierbij hoort.
Referenties
[1] Artikel 19, onderdeel a t/m i van de Raadsaanbeveling.