Op 20 oktober 2020 werd het rapport ‘Niet aanpassen, maar afwijken’ van de bestuurlijke werkgroep grensbelemmeringen opgeleverd, hetgeen even later met de Kamerbrief ‘Voortgang Grensoverschrijdende Samenwerking’ in december 2020 is gepubliceerd. De Bestuurlijke werkgroep is in 2019 door de Vlaamse en Nederlandse regeringen gevraagd een aanpak voor grensbelemmeringen, die het gevolg zijn van verschillen in wet- en regelgeving, te ontwikkelen. Concrete aanleiding hiertoe was de fusie van de havens in Terneuzen en Gent tot het grensoverschrijdende North Sea Port. Aan de basis van de bestuurlijke werkgroep lag de in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en de Provincie Zeeland door ITEM uitgevoerde inventarisatie van de grensoverschrijdende knelpunten voor North Sea Port. Grensbelemmeringen kunnen het gevolg zijn van verschillen in regelgeving en procedures tussen beide kanten van de grens, hetgeen zich op vrijwel elk terrein kan voordoen. Daarbij is een zekere paradox aanwezig: grensbelemmeringen nemen toe danwel worden meer kenbaar, naar mate de grensoverschrijdende interacties en vervlechting toeneemt.
Op de Vlaams-Nederlandse top in Middelburg te november 2018 is afgesproken een gezamenlijke aanpak in gang te zetten. Het wegnemen van grensbelemmeringen vormt een gezamenlijke prioriteit in politieke agenda’s, zoals verklaard in de verscheidene gezamenlijke verklaringen met de recentste in april 2022. Het wegnemen van grensbelemmeringen is van groot belang om te voorkomen dat economische en maatschappelijke activiteiten, die in grensregio’s veelal grensoverschrijdend zijn, worden belemmerd en tot gevolg kunnen hebben dat grensregio’s tot perifere gebieden verworden. Daarnaast zorgt het voor het realiseren van welvaartswinsten en synergie-effecten.
Over de vraag hoe een gezamenlijke aanpak gerealiseerd kan worden, heeft de bestuurlijke werkgroep zich gebogen. Daarbij zijn aanbevelingen gedaan ten aanzien van de instrumenten en de governance (proces en organisatie). In dit stuk licht het expertisecentrum ITEM een aantal kernelementen van het rapporten uit en wordt hierop gereflecteerd.
