Mede ontleend aan het nieuwsbericht van SOFI-expertise.
Het expertisecentrum ITEM van de Universiteit Maastricht heeft, tezamen met SOFI-expertise en NUFFIC, in het verleden meerdere malen aandacht gevraagd voor het recht op kinderopvangtoeslag voor promovendi, die geen dienstverband hebben. Het gaat hierbij om promovendi, die niet door de universiteit betaald worden, maar bijvoorbeeld via een externe (buitenlandse) beurs (zogenoemde beurspromovendi) of op eigen middelen.
Doordat er geen arbeidsovereenkomst met de universiteit is, waar de promotie wordt afgerond, is het recht op kinderopvangtoeslag onzeker. Hoewel binnen de geest van de kinderopvangtoeslag elke ouder die weg is van huis door werkzaamheden kinderopvangtoeslag verdient, vallen veel (beurs)promovendi tussen wal en schip: ze zijn geen student en geen werknemer. Promovendi die niet in loondienst zijn komen nu alleen in aanmerking voor kinderopvangtoeslag als hun beursinkomen door de Belastingdienst wordt aangemerkt als ‘inkomen uit arbeid’. Omdat dit afhangt van de feitelijke situatie, kan dit per geval verschillen. Dit leidt regelmatig tot problemen omdat promovendi de toeslag aanvragen in de veronderstelling dat ze recht hebben, terwijl dit achteraf niet zo blijkt te zijn. Met als gevolg dat promovendi grote bedragen moeten terugbetalen. Daarnaast wordt het als oneerlijk ervaren dat sommige promovendi wél recht hebben op kinderopvangtoeslag en anderen niet, zeker omdat studenten, zonder aan de arbeidseis te hoeven voldoen, wel recht hebben.
Meer uitleg en achtergrondinformatie is hier te lezen.
Wetsvoorstel maakt hier een einde aan
Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft recent het wetsvoorstel verbetering kinderopvangtoeslag gepubliceerd, dat ook ter internetconsultatie publiekelijk is voorgelegd. Dit wetsvoorstel beoogt een einde te maken aan de onduidelijke en onwenselijke situatie, waarin onder andere wordt voorgesteld om promovendi zonder dienstverband (beurspromovendi, buitenpromovendi en externe promovendi) en technologisch ontwerpers in opleiding zonder dienstverband recht op kinderopvangtoeslag te geven.
Dit knelpunt wordt opgelost door alle promovendi (en studenten technologisch ontwerper) per 1 januari 2027 recht op kinderopvangtoeslag te geven zonder dat zij hoeven te voldoen aan de arbeidseis. In ‘Mijn Toeslagen’ zal een mogelijkheid komen waar de aanvrager aan kan geven dat hij tot de doelgroep behoort. De Dienst Toeslagen kan vervolgens bewijsgegevens opvragen.
Onze reactie
ITEM heeft samen met SOFI-expertise een reactie ingediend op het wetsvoorstel, deze is hier te vinden. We zijn van mening dat het wetsvoorstel een zeer welkome ontwikkeling is voor een vrij langlopend probleem. Inmiddels hebben ITEM, SOFI-expertise en Nuffic samen de eerste gesprekken gevoerd met het ministerie van SZW om te zien hoe op het wetsvoorstel kan worden geanticipeerd.
Er staan nog belangrijke vragen open, zie ook onze gezamenlijk reactie. De meest prangende is hoe wordt omgegaan met de huidige groep van promovendi die worden geconfronteerd met terugvorderingen. Vanuit het ministerie wordt geprobeerd een gesprek te organiseren met de Dienst Toeslagen. Hierbij benadrukken we twee aspecten ter verduidelijking:
- Verbetering van de informatievoorziening richting de doelgroep over de rechten en de fiscale positie, nu deze leidend is voor het wel/niet recht hebben op kinderopvangtoeslag. De fiscale kwalificatie van een beurs is hierbij belangrijk om helder te hebben.
- Er bestaat een hardheidsclausule toeslagen. In zeer bijzondere situaties kan van de regels worden afgeweken, het gaat dan om: (1) als de regels ernstige en onredelijke gevolgen hebben & (2) deze gevolgen niet de bedoeling zijn van de wetgever die deze regels heeft bedacht. Deze hardheidsclausule lijkt ons relevant in veel casuïstiek, we hopen hier snel meer informatie over te kunnen delen.
Wij zijn in de gesprekken geholpen bij concrete voorbeelden. Heeft u / kent u voorbeelden van schrijnende gevallen, waarbij promovendi zonder dienstverband grote bedragen moeten terugbetalen omdat zij achteraf geen recht bleken te hebben op kinderopvangtoeslag? Laat het ons dan weten: item@maastrichtuniversity.nl