Op 9 oktober 2025 kwamen ruim 80 experts, beleidsmakers en grensoverschrijdende partners samen in het Benelux Huis te Brussel voor een conferentie rond een centraal thema: de erkenning van beroepskwalificaties binnen de Benelux en grensregio’s.
De bijeenkomst werd georganiseerd door het Secretariaat-Generaal van de Benelux Unie en ITEM (Maastricht University), in samenwerking met het UniGR-Center for Border Studies. Het doel van het evenement was om:
- De nieuwste Benelux-ontwikkelingen rond de erkenning van beroepskwalificaties te presenteren;
- De bevindingen te delen uit ITEM’s 2025 Cross-border Impact Assessment: “360° arbeidsmarkt: Uitdagingen en oplossingen voor de erkenning van beroepskwalificaties in grensregio’s”;
- De complementariteit te belichten tussen Benelux-initiatieven, EU-beleid en andere grensoverschrijdende samenwerkingskaders;
- Een platform te bieden voor beleidsmakers en experts om goede praktijken en werkbare oplossingen uit te wisselen.
Een Benelux-prioriteit als antwoord op arbeidsmarktnoden
In zijn openingsrede benadrukte Benelux-secretaris-generaal Frans Weekers: “Het wegnemen van mobiliteitsbarrières is geen verre toekomstvisie meer — het is een noodzaak voor onze economieën, onze regio’s en bovenal voor onze burgers.”
Tegen de achtergrond van arbeidskrapte en snel evoluerende beroepen is een vlotte erkenning van kwalificaties een strategische prioriteit geworden — zowel voor de Benelux als voor de Europese Unie. Dit thema heeft dan ook een prominente plaats in de jaarlijkse en meerjarige programma’s van de Benelux, evenals op de agenda van het Luxemburgse Voorzitterschap in 2025.
Voortbouwend op haar pioniersrol binnen de EU, met name op het gebied van academische erkenning, wil de Benelux nu een volgende stap zetten. Na de inwerkingtreding in 2024 van het multilaterale Verdrag inzake automatische erkenning van hogeronderwijsdiploma’s tussen de Benelux-landen en de Baltische Staten, streeft de Unie ernaar om een Benelux-ruimte voor Onderwijs en Vaardigheden te creëren door dit momentum uit te breiden naar de erkenning van beroepskwalificaties.
In kaart brengen van uitdagingen en oplossingen
Het Secretariaat-Generaal van de Benelux Unie en ITEM hebben het afgelopen jaar nauw samengewerkt om de belangrijkste belemmeringen in kaart te brengen die de erkenning van beroepskwalificaties hinderen, en om praktische, uitvoerbare oplossingen te identificeren.
Deze bevindingen zijn samengebracht in ITEM’s 2025 Grenseffectenrapportage: 360° arbeidsmarkt: Uitdagingen en oplossingen voor het erkennen van beroepskwalificaties in grensregio’s dat tijdens de conferentie werd gepresenteerd.
De studie bevestigt dat de erkenning van beroepskwalificaties nog steeds een hindernis vormt voor arbeidsmobiliteit binnen de EU, vooral in grensregio’s. Hoewel Richtlijn 2005/36/EG een juridisch kader biedt, sluit deze vooral aan bij transnationale mobiliteit en houdt zij onvoldoende rekening met de specifieke realiteit van grensregio’s. Lange en complexe procedures, gecombineerd met beperkte harmonisatie tussen lidstaten, blijven de ontwikkeling van een volledig geïntegreerde 360° grensoverschrijdende arbeidsmarkt belemmeren. Versnelling en vereenvoudiging van erkenningsprocedures zijn daarom essentieel. Naast het in kaart brengen van obstakels, belicht het rapport ook goede praktijken en innovatieve oplossingen, zoals gezamenlijke diploma’s en opleidingen, grensoverschrijdende stages en instrumenten die de transparantie van vaardigheden en kwalificaties bevorderen. Deze initiatieven zijn echter nog gefragmenteerd en vaak beperkt tot bilaterale of pilot-projecten.
ITEM pleit daarom voor opschaling tot langdurige, structurele afspraken.De harmonisatie-inspanningen zouden zich moeten richten op uitbreiding van automatische erkenning en het overbruggen van verschillen tussen opleidingsstelsels. De Benelux Unie kan hierbij als voorloperregio dienen door vergelijkbare beroepen te identificeren en wederzijdse erkenning te vergemakkelijken, geïnspireerd op EU-instrumenten zoals de ‘Common Training Frameworks’. Samen kunnen deze maatregelen de weg vrijmaken voor een efficiëntere en werkelijk geïntegreerde 360° grensoverschrijdende arbeidsmarkt.
Een eendaags evenement om uitdagingen en oplossingen te verbinden
Als onderdeel van deze doorlopende inspanningen om de erkenning van beroepskwalificaties te verbeteren, bracht de Benelux-ITEM-conferentie een breed scala aan belanghebbenden uit de Benelux en aangrenzende regio’s samen.
De ochtendplenaire sessie, open voor een breed publiek, behandelde de gemeenschappelijke uitdagingen bij de erkenning van diploma’s en beroepskwalificaties op zowel Benelux+- als Europees niveau.
Het eerste deel omvatte drie onderdelen:
- Een politieke sessie, waarin vertegenwoordigers van het Europees Parlement, het Beneluxparlement en het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap het thema hoog op de politieke agenda plaatsten. De sprekers benadrukten de meerwaarde van versnelde en diepere Benelux-samenwerking — mogelijk gemaakt door artikel 350 van het VWEU — via juridische instrumenten zoals beschikkingen of aanbevelingen.
- Een pitchsessie met praktijkvoorbeelden. Grensoverschrijdende projecten van universitaire netwerken (zoals de Universiteit van de Grotere Regio en het Euregio Maas-Rijn Universiteitsnetwerk) en beroepsopleidingsinstellingen (zoals het MOVE-certificaat van het Rijnland Instituut) illustreerden de diversiteit aan bestaande aanpakken. Bijzondere aandacht ging uit naar initiatieven die bijdragen aan vaardigheden voor de groene transitie, zoals het Green SKHy-project over waterstofcompetenties, en circulaire economieprojecten van universiteiten in de Euregio Maas-Rijn.
- Een afsluitende dialoogsessie tussen beleidsmakers en projectleiders, waarin werd besproken hoe lokale initiatieven kunnen bijdragen aan bredere beleidsdoelen, kunnen worden opgeschaald, en hoe hun zichtbaarheid kan worden vergroot binnen bestaande grensoverschrijdende samenwerkingskaders.
Het tweede deel bood een reflectie op de complementariteit tussen de Europese agenda — zoals de Union of Skills en de modernisering van Richtlijn 2005/36/EG — en de acties binnen regionale samenwerkingsverbanden (zoals de Benelux Unie en de Grotere Regio). Binnen deze context presenteerde Jean-Claude Meyer, adjunct-secretaris-generaal van de Benelux Unie, twee hoofdwerkterreinen van de Benelux: het vereenvoudigen van erkenningsprocedures voor gereglementeerde beroepen onder Richtlijn 2005/36/EG, en het ontwikkelen van oplossingen voor strategische grensberoepen, zoals verpleegassistenten en industrieel elektriciens. Een van de concrete pistes die werd verkend, was de toepassing van Common Training Frameworks (CTF’s) op Benelux-niveau.
De namiddagsessie, in kleiner verband, bracht experts uit de Benelux-landen samen die direct betrokken zijn bij de verwerking van erkenningsaanvragen in de gezondheidszorg- en onderwijssector. Er vonden levendige discussies plaats over actuele praktijken, technische uitdagingen en mogelijke gezamenlijke oplossingen. De deelnemers besloten om in 2026 een vervolgbijeenkomst te organiseren, ditmaal met deelname van experts uit Frankrijk en Duitsland, met als doel de oprichting van een echte Benelux+ community of practice.
In zijn slotwoord benadrukte Michel-Etienne Tilemans, adjunct-secretaris-generaal van de Benelux Unie: “Het vergemakkelijken van de erkenning van beroepskwalificaties binnen de Benelux+ vereist gezamenlijke inspanning. De gesprekken van vandaag — van politieke leiders tot experts — tonen een gedeelde toewijding aan samenwerking. Met sterke politieke wil en concrete actie op het terrein is de Benelux klaar om het voortouw te nemen in het bevorderen van grensoverschrijdende mobiliteit en diepere Europese integratie — juist daar waar het het meest nodig is: in onze grensregio’s.” ”
