In 2024 werd in twee prominente rapporten van Enrico Letta en Mario Draghi het belang benadrukt van de voltooiing van de Europese interne markt voor het concurrentievermogen van Europa. In zijn rapport benadrukt Letta dat Schengen een van de hoekstenen is: “We moeten voorkomen dat disfuncties in het Schengensysteem de interne markt in gevaar brengen.” Controles aan de binnengrenzen moeten worden gezien als een bedreiging voor de interne markt en de toekomst van het Europese concurrentievermogen.
In 2025 bestond Schengen 40 jaar. “In een ruimte waar personen zich vrij kunnen bewegen, moet de herinvoering van grenscontroles aan de binnengrenzen een uitzondering blijven. Grenscontroles mogen niet worden uitgevoerd en formaliteiten mogen niet worden opgelegd enkel en alleen omdat een dergelijke grens wordt overschreden”, roept Recital 21 van de Schengengrenscode in herinnering. Toch is de lijst van gemelde grenscontroles zelden zo lang geweest. Hoewel een grenzeloze Schengenzone wordt beschouwd als een voorwaarde voor de toekomst van de interne markt, spreken wetenschappers van trends van hernieuwde grensafbakening en renationalisering, waarbij het beheer van grenzen genormaliseerd is.
Wat kunnen we leren van deze tegenstelling tussen beleidsverhalen en de realiteit in de praktijk? Wat moet er veranderen om de interne markt te voltooien en Europa in staat te stellen zijn concurrentievermogen te vergroten?
Onder leiding van ITEM, het expertisecentrum voor grensoverschrijdende samenwerking en mobiliteit aan de Universiteit Maastricht, hebben experten uit verschillende grensregio’s die betrokken zijn bij het TEIN-netwerk de grenseffecten van de herinvoering van grenscontroles in de Schengenzone geanalyseerd:
- Rijn-grens tussen Duitsland, Frankrijk en Zwitserland – The Euro-Institut en GFGZ
- De grens tussen Frankrijk en Italie – MOT
- De grens tussen Hongarije en Oostenrijk – CESCI
- Grande Région – Uni-GR Center for Border Studies
- Grenzen tussen Benelux en NRW – ITEM
Neem deel aan de discussie met onderzoekers, beleidsmakers, nationale en regionale experten en de Europese Commissie (DG Home, DG Regio) om meer te weten te komen over de reële gevolgen van het opwerpen van belemmeringen voor de interne markt.
