Vragen over het dossier
In maart 2018 zijn er vragen gesteld over Dossier 2 van de ITEM Grenseffectenrapportage 2017. We kunnen ons voorstellen dat dergelijke vragen ook elders bestaan en in dit verband willen we onze reactie graag publiekelijk delen. Onze verklaring met betrekking tot ‘Bijlage 1.3 Scenario 3: Alleenverdiener‘ van Dossier 2 vindt u in onderstaand document:
Volledig dossier
Het hele dossier is hier beschikbaar in het Nederlands en Engels.
Belastingverdrag Nederland-Duitsland
Professor Anouk Bollen-Vandenboorn
Kilian Heller, LL.M.
Bastiaan Didden, LL.M.
Sander Kramer, LL.M.
Professor Marjon Weerepas
Inleiding
Op 1 januari 2016 is het nieuwe belastingverdrag tussen Nederland en Duitsland in werking getreden.[1] In de Grenseffectenrapportage 2016 is ook gekeken naar de grenseffecten van het nieuwe belastingverdrag door de wijzigingen in de specifieke verdragsartikelen over inkomen uit arbeid en pensioen nog nader onder de loep te nemen.[2] Een van de aanbevelingen in de Grenseffectenrapportage 2016 was om een vergelijking te maken tussen de inkomenssituatie van grensarbeiders (zowel Nederlandse als Duitse) en hun buren en collega’s.[3] De Grenseffectenrapportage 2017 geeft hier een vervolg aan met een ex-post analyse in een vroeg stadium van de grenseffecten onder het thema ‘Europese integratie’.[4] Op basis van de gedetailleerde, praktijkgerichte berekeningen van Bol Adviseurs wordt inzicht gegeven in hoe Nederlandse en Duitse grensarbeiders fiscaal worden behandeld: in hoeverre worden zij onder het nieuwe belastingverdrag fiscaal gelijk behandeld met hun collega’s of buren?
Methode
Er zijn drie scenario’s opgesteld om de verschillen in het netto besteedbaar inkomen van Duitse en Nederlandse grensarbeiders onder het nieuwe belastingverdrag te vergelijken. In deze vergelijkingen wordt ook gekeken naar de betekenis van de twee tegemoetkomingen voor grensarbeiders die zijn opgenomen in het protocol bij het nieuwe belastingverdrag: de compensatieregeling en het ‘Splittingverfahren’.
Conclusies
Een van de belangrijkste conclusies die getrokken kan worden is dat er onder het nieuwe verdrag geen sprake meer is van volledige pariteit met buren en collega’s. In het algemeen wordt ‘hetzelfde loon voor hetzelfde werk op dezelfde plaats’, d.w.z. een gelijk nettoloon, niet alleen bereikt door bilaterale belastingverdragen tussen staten.[5] Het doel van de belastingverdragen is immers het voorkomen van dubbele belastingheffing door het verdelen van belastingrechten tussen de verdragsluitende staten. Afhankelijk van het scenario blijkt het belastingverdrag de getroffen grensarbeiders te benadelen ten opzichte van hun buren en collega’s. De tegemoetkoming in de vorm van de compensatieregeling lijkt niet altijd voldoende soelaas te bieden voor Nederlandse grensarbeiders.
Scenario 1
Op basis van de berekeningen in scenario 1 (eenverdiener plus partner) lijkt de compensatieregeling de positie van Nederlandse grensarbeiders te verbeteren als ze niet getrouwd zijn met hun partner. In dat geval is er een duidelijke stijging van het netto-inkomen, terwijl het verschil met buren en collega’s kleiner wordt. Voor Duitse grensarbeiders suggereren de berekeningen dat het nieuwe belastingverdrag geen effect heeft op het netto-inkomen van gehuwde partners wanneer slechts een van de partners verdient. Het is echter vermeldenswaard dat Duitse grensarbeiders zich over het algemeen in een betere fiscale positie bevinden dan hun Duitse buren.
Scenario 2
Op basis van de berekeningen in scenario 2 (tweeverdieners) bevinden Nederlandse grensarbeiders zich over het algemeen in een slechtere fiscale positie dan hun buren, meer specifiek in een lagere inkomensschijf. De compensatieregeling lijkt er dus niet in te slagen voldoende gelijkheid tussen Nederlandse grensarbeiders en hun buren te bewerkstelligen. Nederlandse grensarbeiders bevinden zich daarentegen in een betere fiscale positie dan hun collega’s, mede dankzij de tegemoetkoming onder de compensatieregeling. Ter vergelijking: Duitse grensarbeiders bevinden zich over het algemeen in een gunstigere fiscale positie dan hun buren. Dit voordeel is zowel absoluut als relatief groter in de lage inkomensklasse. Bovendien bevinden Duitse grensarbeiders zich in sommige gevallen in een betere fiscale positie dan hun collega’s, grotendeels vanwege de export van Duitse kinderbijslag naar Nederland.
Scenario 3
De berekeningen onder scenario 3 (alleenverdieners) laten zien dat Nederlandse grensarbeiders er in termen van netto-inkomen aanzienlijk slechter aan toe zijn dan hun buren, ook al hebben ze recht op de compensatieregeling. Vanuit inkomensperspectief bevinden ze zich echter in een betere positie dan hun Duitse collega’s. Duitse grensarbeiders in Nederland die alleen werken hebben ook geen pariteit en nemen aanzienlijk meer mee naar huis dan hun Duitse buren. Toch hebben ze wel pariteit met hun Nederlandse collega’s.
Toekomstig onderzoek
Hoewel het bereiken van volledige pariteit in de toekomst moeilijk lijkt door het ontbreken van geharmoniseerde nationale fiscale en sociale zekerheidsstelsels, geloven we dat het de moeite waard is om de grenseffecten in dit dossier in de gaten te houden. Er zou een kwantitatieve en kwalitatieve data-analyse kunnen worden uitgevoerd om de relatie tussen het verdrag en grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit en het effect op duurzame/sociaal-economische ontwikkeling vast te stellen. Daartoe moeten de grensoverschrijdende activiteiten van grensarbeiders op coherente wijze worden gemonitord, zoals vermeld in de Grenseffectenrapportage van vorig jaar, om een representatief beeld te krijgen van de effecten van nieuwe wetgeving op de posities van deze personen. Het op coherente wijze verzamelen van dergelijke gegevens zal de analyse representatiever maken, waardoor we vervolgens de grensoverschrijdende mobiliteit en daarmee het succes van het Europese integratieproject kunnen evalueren.
_____________________________________________
[1] Bundesgesetzblatt Jahrgang 2012 Teil II no. 38; Tractatenblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2012, nr. 123.
[2] De Grenseffectenrapportage Belastingverdrag Nederland-Duitsland is te vinden op de website van ITEM:
<https://www.maastrichtuniversity.nl/nl/onderzoek/instituten/item/onderzoek/studie-grenseffectenbeoordeling#report2016>.
[3] Voor de aanbevelingen op dit punt uit de ITEM Grenseffectenrapportage 2016, zie Dossier 1B: Belastingverdrag Nederland-Duitsland, Pensioenen (NL), p. 38.
[4] Let op: de specifieke gevolgen voor grensarbeiders en grensregio’s kunnen nog steeds niet kwantificeerbaar worden gemeten, aangezien het verdrag pas anderhalf jaar van kracht is, er geen samenhangende gegevens over grensarbeid zijn verzameld, en de begunstigden van het verdrag de mogelijkheid hadden om het oude verdrag in 2016 te blijven handhaven, op basis van de algemene overgangsregeling (artikel 33, lid 6, van het nieuwe verdrag).
[5] Zie ook Europese Commissie, Speech 15-6074 van de commissaris voor Werkgelegenheid, Sociale Zaken en Arbeidsmobiliteit, Marianne Thyssen (Maynooth University of Ireland, Dublin), 13 november 2015. Op: http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-15-6074_en.htm?locale=en.
